inleiding

    Met het woord "sporten" wordt gewoon afwijking bedoeld ; een zeer klein percentage planten geeft vanuit een groeipunt ( neus ) bladeren die duidelijk van vorm en vooral van kleur afwijken van de oorspronkelijke plant . Het volstaat de Hosta planten in de tuin regelmatig aan een inspectie te onderwerpen om vast te stellen dat er hier en daar wel een blad voorkomt die een andersgekleurde streep vertoont .
De bedoeling van deze tekst is het beschrijven van deze observaties in de tuin en van de ingrepen die werden uitgevoerd .
Een aanzet tot verklaring van het fenomeen en wat bijbeschouwingen worden ook gegeven .

   Over het algemeen wordt aangenomen dat er tussen de allereerste Hosta's die naar Europa kwamen er al sporten tussenzaten . Dit is zeer aannemelijk omdat men vermoedt dat in die eerste zendingen er ook tuinplanten bij waren .
Tuinplanten zijn van oorsprong geselecteerde planten uit het wild en met selecteren wordt bedoeld dat men uit een wilde populatie exemplaren heeft gekozen die er een beetje speciaal uitzien . Sommige mensen redeneren dan even door en beweren dat tuinplanten meer sporten dan wilde planten .
Dit is omwille van de uitzonderlijke selectie niet uit te sluiten maar in het geval van Hosta zal de zorg en observatie van de tuinier er meer mee te maken hebben zoals dat uit het vervolg van de tekst moge blijken .

Over welke sporten gaat het ?

    Voor alle duidelijkheid er wordt hier niet gesproken over zaailingen maar over volwassen planten die plotseling een afwijking vertonen .
Van rozen is bekend dat ze al eens een tak aanmaken met bloemen van een andere kleur of vorm of zelfs op een eenmaal bloeiende klimmer een doorbloeiende vorm geven ( dr. Van Fleet naar New Dawn ) .
Soms is de sport beroemder dan de oorspronkelijke roos . Men neemt aan dat er met de chromosomen iets aan de hand is ( genetica ).
Met Hosta zal dat niet anders zijn en er bestaat zoals voor rozen wel wat literatuur over .

Om de aanwezigheid van kleuren te verklaren voor Hosta "x" Albo of Aureo Marginata is er een "lagen-theorie" waarbij men aanneemt dat de plant drie lagen heeft .
Buitenste laag met de randen , binnenste laag of wat tussen het vorige zit en de wortels en deze drie lagen kunnen verschillend kleuren en zelfs verschillen in het aantal chromosomen . Deze lagen zitten dicht opeen in een groeipunt en daar gebeuren dan de ongelukken .

Een practische theorie

   Een rozenkweker die een sportende tak vaststelt zal er alles aan doen om deze tak los van de moederplant aan de groei te krijgen .
Voor Hosta is dit niet anders maar hier moet men een stukje van de verdikte wortel ( rhizoom ) meenemen met het gesporte blad .
Indien men dit niet doet dan riskeert men dat dit fenomeen zich volgend jaar niet meer voordoet .
Indien men dat wel doet dan heeft men een grote kans dat het sporten doorgaat , dat er nog meer verkleuring optreedt .
De lagentheorie hoeven we er niet voor af te schrijven , elke anders gekleurde streep zal zich wel in een van de lagen voordoen maar belangrijker is het hier aan te nemen dat het rhizoom die strepen onderdrukt . Door nu het deel van het rhizoom met het groeipunt dat het gekleurde blad bevat af te nemen is de onderdrukkende kracht van dit stukje rhizoom duidelijk verminderd .
De drie foto's met Gold Standard illustreren de tekst ,
* de eerste streep ,
* het oppotten van de gesplitste rhizomen en
* het stabiliseren ( na verder splitsen ) tot een Gold Standard Albomarginata
Op de volgende foto behoren de meeste planten tot de Fortunei groep

Zaailingen ?

   Om gestreepte zaailingen te bekomen wordt algemeen aangenomen dat de inbreng van de moederplant het grootst is . Een moederplant zonder verkleuringen zal meestal geen gestreepte zaailingen voortbrengen .
    In deze tuin werd dit getest met zaad van Fotunei Albomarginata ( Francee , Carol en Moerheim ) maar zonder ook maar enig succes .
De bestuiving gebeurde door de insecten doch er was geen groot veschil in de respectievelijke zaailingen wat er op wijst dat er zich heel wat zelfbestuiving heeft voorgedaan . Enkele zaailingen zijn opvallend kleiner , bij sommige andere wijkt de bladkleur af van veel bleker ( geel ) tot veel donkerder ( cfr. Elegans ) en een aantal heeft opvallend witte bloemen .
   Bij het verder opkweken zijn er planten die , zoals hoger beschreven , een anomalie vertonen en dan wordt met wisselend succes de reeds vermelde procedure gestart ; het wegsnijden van het bewuste groeipunt .

De linkse foto , zaailing van Francee ,is een jaar ouder dan de volgende (grote) foto . Het is dezelfde plant maar reeds voor een tweede maal gesplitst , zo te zien is het sporten nog niet gestabiliseerd . Tiger is de voorlopige werknaam voor deze Hosta .

Speciale gevallen

    Er wordt ook al eens beweerd dat om nieuwe patronen te bekomen men ouderplanten moet nemen waarvan de strepen willekeurig zijn , meestal worden dan niet gestabiliseerde vormen bedoeld zoals vb op de vorige foto ( Tijger ) . Dit is nog niet getest .
Vele jaren terug ontstond in deze tuin een opmerkelijke Elegans zaailing ( foto onder , werknaam Marching Mathilde ) . Elk jaar geeft die plant in de lente bladeren die bijzonder afwijken en er nogal ziekjes uitzien , later in het jaar verschillen ze niet zo veel van het normale Elegans blad . Specialisten wijzen er op dat deze plant een virus heeft alhoewel geen enkele buurplant daar ooit last van gekregen heeft . Heel wat zaailingen van deze plant vertonen al eens een streep maar tot nu toe bleven alleen Frances Williams vormen over ( foto links ) . Elegans is over het algemeen zeer zaadecht en dat is voor deze plant ook zo .

Tot slot

   Voorlopig is er nog niet veel te besluiten .
Hosta is vrij onstabiel , sommige groeipunten kunnen een andersgekleurde streep ( lijn , streak , sport ) vertonen .
De verdikte wortel ( rhizoom ) draagt de groeipunten ( neuzen ) en onderdrukt het sporten waardoor een afwijking bij het vormen van nieuw blad zal verdwijnen .
Door het bewuste groeipunt apart te nemen met het deel van de wortel er onder vermindert men de onderdrukkende kracht en kan het groeipunt verder afwijken of sporten
De ( tijdelijke ) aanwezigheid van een virus kan het sporten doen ontstaan ( cfr Rembrandt tulpen )
De veelheid aan benaamde Hostaplanten doet soms vragen reizen , hoe stabiel zijn die nieuwe aanwinsten en hoe zijn die ontstaan ? De linkse foto toont een Fortunei Albomarginata die sport naar een Gold Standard Albomarginata .
En moeten al de Fortunei Aurea zaailingen ( zie foto onder ) nu een nieuwe naam krijgen ?

• Andere Hostapagina's ( E )
  • garden sports
  • collection
  • Elegans